ŞARKI

Türk edebiyatında bestelenmek amacıyla yazılan  milli bir nazım biçimi olup halk edebiyatındaki Türkü’nün karşılığıdır.Çoğunlukla dört mısralı bendlerle yazılır.Ancak beş veya altı dizelik bendlerden oluşanlarda vardır.Bendlerin sonunda tekrarlanan dize dize nakarat adını alır.Her bendin üç dizesi ise Miyân adını alır.Miyân şarkının en güzel ve en dokunaklı dizesi olup bestenin de en önemli bölümünü oluşturur.

Şarkının konusu genellikle aşk,sevgili,ayrılık,içki ve eğlencedir.Geniş halk kitlelerine seslendiği için dilinin yalın olmasına özen gösterilir.Bestelenmek için yazıldıkları içinde bend sayıları az olur.Mahlas genellikle son beyitte söylenir.Aruzun her kalıbı kullanılabildiği halde musikiye daha kolay uyum sağladığı için çoğu zaman”Mefûlü-Mefâîlü-Mefâîlü-Feûlün”bu kalıp tercih edilmiştir. 

Şarkı adıyla yazılan ilk manzumeler 17.yüzyılın sonlarında görülür.Daha önce ki dönemlerde bestelenmek üzere yazılan bazı tür Murabbalar ise kafiyelenişi yönünden kısmen şarkıdan ayrılır.Türk edebiyatında her bakımdan şarkı formuna uyan ilk şiirleri Nailî (öl.tr.1666).Ancak Divan edebiyatının en güzel şarkıları Nedim’in kaleminden çıkmıştır (öl.1730).Divanında yer alan 28 şarkının hepsi daha kendi çağından itibaren bestelenmeye başlanmış ve günümüze kadar Türk Sanat Musikisinin seçkin örnekleri arasında yer almıştır. Nedim’den sonra şarkı yazan bütün şairler onunun şuhlunu,coşkun söyleyişini ve yalın dilini örnek almışlardır.Ancak Nedim,edebiyatımızın tüm zamanları içinde en büyük şarkı unvanını daima korumuştur.Divan edebiyatında en çok şarkıyı ise Enderunlu Vasıf yazmıştır.

ŞARK

Senden bilirim senden yok bana bir faide ey gül

            Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül

Etsen de abesdir sitem-i hâre tahammül

Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül

                       * * *

Ellerle O zevk etti ben ateşlere yandım

Çektim o kadar cevr’ü cefâsın ki usandım

Derlerdi kabul etmez idim şimdi inandım

Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül

* * *    

                        Senden güzelim çare bana kat-ı emeldir

                        Etsen dahi ülfet diyemem ellerle haleldir

                        Ağyâr ile gezsen de gücenmem ki meseldir

                        Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül

                                               * * *

                        Gördüm açılırken bu seher goncayı hâra

                        Sordum nola bu cevru cefa bülbül-izara

                        Bir ah çekip hasreti ile derdine çare

                        Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül

                                               * * *

                        Bîgâne edâdır bilir ol afeti herkes

                        Ümmîd-i visâl eyleme andan emelin kes

                        Beyhude yere âh u figân eyleme Nevres

                        Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül

sosyal bilgiler ibrahim BAŞAK (kervanci63)