KASİDE

Belli bir amaçla yazılmış şiir demektir.Divan edebiyatının nazım şekillerinden olup, daha çok din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla kaleme alınır.Kaside Arap edebiyatının ilk dönemlerde doğmuş ve İslam öncesi cahiliye devrinde en parlak dönemini yaşayan döneminde görülür Kaside altın çağını Gazneli Mahmut’un sarayında yaşamıştır.

Türk şiirinde kaside 15.yüzyılda görülür.Şeyhi ve Ahmet Paşanın ünlü kasideleri vardır.16.yüzyılda Hayali,Fuzuli,Nev’i,Baki,Ruhi gibi şairlerin kalemiyle gelişen Türk kasideciliği 17.yüzyılda en büyük ustasını yetiştirir:Nef’i

Kaside beyitler halinde yazılır.İlk beyit kendi arasında sonraki beyitler,ilk beyitin ikinci dizesi ile kafiyelenir(aa-ba-ca-da...)Beyit sayısı 31-99 arasında değişir.Ancak daha az veya daha çok sayıda beyitle yazılmış kasideler vardır.Kaside 6 bölümden oluşur.

►İlk bölüm”nesib veya teşbîb” adını alır.15-20 beyit kadar olur.Şiirin giriş bölümüdür.Değişik tasvirlerle doludur.Eğer bu bölümde aşîkane duygular anlatılıyorsa Nesib.bahar,tabiat,bayram gibi konular işlenmişse teşbîb diye anılır.           

► İkinci bölüm Girizgah adını alır.Genellikle tek beyit olur.Bu beyit ile şair methiye’ye geçeceğini bildirir.Girizgah konuya uygun nükteli ve başarıyla söylenmiş olmalıdır.

►Üçüncü bölüm methiyedir.Asıl konunun anlatıldığı bölümdür.Kasidenin sunulacağı kişinin övgüsüne ayrılmıştır.Beyit sayısı konuya ve şaire göre değişen bu bölümde kasidenin en sanatlı beyitleri bu bölümde yer alır.

►dördüncü bölüm Tegazzül adıyla anılır.Tegazzül bazen kasidenin başında veya sonunda yer bulunabilir.Kaside içinde gazel söylemek demektir.Her kasidede bu bölüm bulunmayabilir.Şair bir yolunu bulup Tegazzül yapacağını söyler.5-12 beyit arasında değişir.

►Beşinci bölüm Fahriye adıyla anılır.Şairin kendini övdüğü bölümdür.İçerik yönünden methiye’ye benzer.:Beyit sayısı değişebilir.Nefi’nin Fahriye sanatlı bir üslupla yazılmış ve uzun tutulmuştur.

►Son bölüme dua denir.Önceki beyitlerde övgüsü yapılan kişi için dua edildiğimden dolayı bu adla anılmıştır.Birkaç beyitten ibarettir.

Kasideler değişik şekillerde adlandırılabilir.Bunların ilk nesib’te ele alınan konuyu esas alır.Bahariyye,Şitâiyye,Iydiyye gibi adlandırmalar alır.İkinci adlandırma redife göredir.Sözgelimi kasidenin redifi güneş(şemsiye)ise adını alır.Sümbülüyye,su kasidesi,tîğ,vs...kasidelerdendir.Bir diğer adlandırma şeklide kafiye harfine göredir.Mesela kasidenin kafiye harfi R ise “Raiyye” T “ise “Taiyye adını alır.

Kaside bir nazım şekli olduğu için çeşitli konuları işleyebilir.Konularına göre Divan şiirinin türlerini oluşturur.