KİMLİK

İnsan ancak bir bütün olarak ele alınabilecek bir varlıktır. Onun herhangi bir özelliği, bütünü meydana getiren unsurlardan ayrıldığı takdirde anlamını yitirmektedir. Kimlik, insanın sahip oldukları ile birlikte zaman içinde değişen veya sabit kalan tüm özelliklerini ifade etmektedir. Kimlik kelimesinin; dini, öğrenci veya bilimsel kimlik gibi farklı anlamlarda kullanılması kişinin toplum içinde çeşitli özellikleri ile ortaya çıkmasını ifade etmektedir. Buna göre her tür sosyal özellik bir başka kimliğe işarettir.  Böylece bir sosyal nitelik vurgulanmaktadır. Dini, seküler, bilimsel, linguistik, siyasi, milli, vs...kimlik gibi.  Dini kimlik inançla, linguistik kimlik lisanla, siyasi kimlik ise politik görüşler, tutum ve davranışlarla ilgili nitelikleri ifade etmektedir.

İnsan ilişkilerinin bir fonksiyonu olarak da ifade edebileceğimiz kimlikler başlangıçta duruma özeldir. Zamanla hiyerarşik olarak organize olurlar. En merkezdeki kimlikler kapsamlı, yaygın ve baskındırlar. Kişilerin sahip oldukları kimliklerin bazıları hayatları boyunca değişmez. Örneğin cinsiyet, ırk v.s.

Toplum içerisinde değişmez kimliklerden sonra en önemli kimlik türleri; milli ve kültürel kimliklerdir. Milli kimlik, tarih süreci  içinde milli kültür unsurlarının şekillendirdiği kimlik tipidir. Kültürel kimlik ise daha dar kapsamda ve belli bir unsurun ön plana çıkarılmasıyla yansıtılabilir.  Bir azınlık gurubun kendilerine has bir sosyal adeti yaşatmaları (mesela, dans veya başka herhangi bir gelenek) onların kültürel kimliklerini yansıtır.

Kısaca, zaman içinde çeşitli sosyal durumlarla karşılaştıkça benlik ve buna bağlı olarak kimlik de değişmektedir. Her bir sosyal durum ayrı bir kimliği karşılamaktadır.  Aynı zaman dilimi içinde değişme olabileceği gibi, farklı zaman dilimleri içinde de olabilir. Mesela, bir ders süresince sergilenen öğrenci kimliği, bir kaç dakika sonra bir maçta sporcu kimliğine dönüşmekte, her ikisi de birlikte olabilmekte, fakat mezun olduktan sonra yerlerini meslek ve taraftar kimliklerine bırakmaktadırlar.

Ayrıca toplumlar kendi içlerinde çeşitli gruplar oluşturarak bunlara etnik kimlikler yüklerler. Örneğin “Türk” kimliğine sahip birçok etnik kimlikten insan olabilir. Nedir “Etnik Kimlik”?

Tümüyle homojen bir  toplumsal yapıya rastlamak oldukça zordur.  Sosyal yapı çeşitli türlerde sosyal tabakalaşmadan, veya onu meydana getiren, birbirinden farklı niteliklere sahip alt guruplardan oluşmaktadır. Ancak, sosyal gurupların hepsinde de; toplumun tümünde görülebilecek, ortak sosyal değerler, ortak amaçlar, ortak bir geçmiş ve devam etmekte olan tarihi süreç içinde mevcuttur. Toplumsal bütünlüğü meydana getiren bu gibi temel unsurlardan uzaklaştıkça, etnik farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Etnik kimlik, kişinin içinde yaşadığı toplumdaki yaygın kültür unsurlarından farklı olarak, başka bir kültürel sistemin yapı özelliklerini nitelik itibariyle taşımasıyla ortaya çıkan bir kimlik türüdür. Özellikle Küreselleşmenin etkisi ile;  milli kimliğe olan bağlılık azaldıkça başka kimlik arayışları artmakta, etniklik önem kazanmaktadır. Milli ve etnik kimlikler bir ölçüde ırk faktörünün belirleyiciliğine  dayanırlar.

Ayrıca toplumlar içerisindeki bireylerin edindikleri siyasal kimliklerde önemlidir. Gerek yönetimde olsun gerekse yönetilen kesimde olsun bireyler ideolojiye göre çeşitli kimliklerle adlandırılırlar. Örneğin; Karl Marx’a göre , bilek gücü ile çalışıp parasını bu yolla kazanan ayrıca ezilen kesim: “Proleterya”, bu kesimi ezen ve sermaye sahibi kişiler de “Kapitalist” olarak adlandırılır. Feodal düzende ise devleti yöneten “kral” ve ona bağlı “derebeyleri” vardır.

Bir toplum içinde bireylerin mutlaka birden çok kimlikleri vardır. Anne, baba, çocuk, işçi, memur, müdür bunlardan bazılarıdır. Ayrıca toplumlar da dünya düzeni içerisinde çeşitli kimlikler alırlar. Bunların en somutu toplumun veya ülkenin isminden yola çıkarak olur. Fransa’da doğmuş veya aile fertlerinden en az biri Fransız olan bir kişi “Fransız” olarak nitelendirilir. Bu bütün milletler için böyledir. Başka bir tür kimlik de ırkı başka vatandaşlığı başka olma durumudur. Örneğin; etnik kimliği Türk olan bir kimse aynı zamanda Alman vatandaşı olabilir.

Toplumları sınıflarken Yeni Dünya Ülkeleri, Asya Ülkeleri, Ekvator Ülkeleri, Benelüks Ülkeleri gibi kimlikler de kullanılır. Ama bu sınıflama da en çok kullanılan kimlikler “Doğu” ve “Batı”dır.

Sonuç olarak; insanlar sosyal durumlarına göre çeşitli kimliklere bürünürler. Kimisi geçici, kimisi hayatı boyunca sahip olacağı türden kimliklerdir. Bazen istemi dışında sosyal ortamın verdiği kimliklere bile bürünebilir insan... Ama yine de en güzel kimlik; “İNSAN” kimliğidir.