5.       TUNÇ DÖNEMİ: ( İLK KENT TOPLULUKLARI DÖNEMİ) (3000-2000)

Kalkolitik çağı takip eden kültür çağına Maden dönemleri adı verilir.Maden döneminin ilk safhası Eski Tunç Dönemi,Kalkolitik çağa göre gelişmiş bir kültür özelliği gösterir.Bu dönemde Tunç-Bronz ( bakır ve kalay karışımı)alaşımı çok fazla kullanılmıştır.Medeniyetin temel taşlarından biri olan tekerlek bu dönemde icat ediliyor.Tekerlekle birlikte yeni buluşlar ortaya çıkmıştır.Bunlardan biri arabadır.Tekerlekli ilk araba ilk kez M.ö 5500 yılında Mezopotamya’da yaşayan Sümerler tarafından kullanıldı.

    Tunç çağı kentleşme sürecinin başladığı çağdır.Kent niteliğindeki yerleşmelerin gelişmesiyle bugünki anlamdaki devletlerin ortaya çıkışı bu döneme rastlar.

 Tunç çağında güneş,su ve bataklıklara tapma geleneğinin varlığı ortaya çıkarılmıştır.Bazen su kaynaklarını çevreleyen sandıklar,kaynağın yanına dikilen menhirler bunu göstermekteydi.

Bu dönemde,açık renkli,siyah-kırmızı renkli ve kabartma bezemeli çanak çömleklere,gaga ağızlı testi ve maşrapalar,çift kulpu uzun silindirik gövdeli kaplar görülür.

Ölüler toprağın altındaki ahşap döşeli odalara yatırılmış,yanlarına altın,gümüş,tunçtan takılar,kap-kacak-silah bırakılmıştır.Mezarın üstüne ise boğa,koyun sembolleri yerleştirilmiştir.Anadolu’da görülmeyen bu ölü gömme adeti Kuzey Kafkasya’ya özgüdür.Anadolu’daki mezarın üzerine toprak ve taş yığılarak bir tepe oluşturulması şeklindedir.

ANADOLU’DA TUNÇ ÇAĞI YERLEŞİM MERKEZLERİ

Aslan tepe                   Yümük tepe                  Karaz                  Alişar               Alaca höyük            Truva

 ( Malatya )                     ( Mersin )                    ( Erzurum )                  ( Yozgat )               ( çorum )            ( Çanakkale )

a.                ALACAHÖYUK:

Tunç çağının önemli merkezlerindendir.Çorum’un Alaca ilçesi yakınlarındadır.

4 kat uygarlığa rastlanılmıştır.

I. KAT ( M.Ö 3000 – 2600 ): Evler taş temeller üzerinde yükselir.İlk kez maden kullanılmış fakat yalnız süs eşyası yapılmıştır.

II. KAT ( M.Ö  2600 – 2000 ): 14 Kral mezarı ortaya çıkarılmıştır.Bu mezarlar taş duvarlarla çevrili olup üzerleri tahta kalasla örtülü çukurlar halindedir.Üzeri gümüş kakmalı bakırdan geyik ve boğa figürleri,putlar,taç,kemer,gerdanlık,tarak, güneş kursları,hançer,topuz gibi silahlar ele geçirilmiş olup, Anadolu Maden Sanatının en güzel örnekleridir.

III. KAT ( 2000 – 1200 ): Hitit çağı eserleri bulunmuştur.

IV. KAT :Firiglerden – Osmanlılara kadar uzanır.Önemini yitirmiştir.

b.                ALİŞAR :

 Yozgat yakınlarındadır.Üç kat uygarlığa rastlanır.

I. KAT ( 3000 – 2600 ): Evler kerpiçten tek odalı,düz camlı,çanak – çömlekler siyah – kırmızı renklidir.Süslü mühürler, insan ve hayvan figürleri bulunmuştur.

II. KAT ( 2600 – 2280 ): Kentin etrafı surlarla çevrilidir.Evler iki – üç odalıdır.Temelleri taştan,duvarları kerpiçtendir.

ölüler,evlerin döşemeleri altına,çukurlara,lahitlere  gömülmüştür.

III.KAT ( 2200 – 2000 ): Açık zemin üzerine,geometrik süslü kaplar görülür.

c.                 TRUVA

Çanakkale Boğazının Anadolu yakasındadır.9 kültür evresinde toplanır.

I. TRUVA (M.Ö 3100–2800 ):Kalın surlarla çevrili bitişik dikdörtgen planlı evler,çanak–çömlek ise kuyu renkli– bezemesiz

II. TRUVA (2600):Megaron olarak adlandırılan dikdörtgen planlı yapılar,Telkari takılar dikkati çeker.

III. – V.TRUVA :Bir üsteki Truva VI’nın büyük yapıları nedeniyle tahrip olmuştur.

VI. TRUVA ( M.Ö 1900 – 1300 ):Yerleşmenin kapladığı alan büyümüş,ilk Tunç çağı höyüğü bir akropol olarak ayrı bir surla korunmuştur.

VII. TRUVA ( M.Ö 1200 – 1100 ):Tunç Çağının bitimiyle Demir Çağının başlangıcıdır.Evler daha küçük bölümlere ayrılmıştır.

VIII. – X. TRUVA ( M.Ö 700 ):İlk kurulduğunda liman kenti olan Truva zamanla içerde kalmış ve tarım kenti olmuştur.Bundan sonra yeni bir yerleşim yerine rastlanmaz.

AKROPOZ:Yüksekçe bir tepe üzerine kurulu,etrafı surlarla çevrili site.

Sosyal Bilgiler Öğretmeni İbrahim Başak (Kervanci63)